Egmond aan Zee: Wimmenummerduinen, duinlandjes

trefwoord: gevangen landschap

Locatie: W. Beckmanlaan Info:duinkaart PWN! Bezocht: 19-09-2018

Even een flinke stap terug in de tijd. Ongeveer 5000 jaar geleden zag een groot deel van West-Nederland er heel anders uit dan nu. De snel stijgende zeespiegel, na het einde van de laatste ijstijd, vormde er een waddenlandschap van zeeklei, zandbanken (strandwallen) en veenmoerassen.

Vaak overstroomde de zee het gebied. Door zandverstuiving ontstonden hier eerst de lage Oude Duinen, later werden ze deels bedekt door veel hogere Jonge Duinen. Op die duinen groeiden in de Middeleeuwen een aantal vissersdorpen: Katwijk, Scheveningen, Noordwijk, Zandvoort, Wijk aan zee en Egmond aan zee. De bewoners creëerden er door hun landgebruik (vee weiden, houtkap, helm snijden) tussen ca. 1500-1900 het ‘zeedorpenlandschap’. (https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeedorpenlandschap). Sinds de 19e eeuw worden er bij Zandvoort, Egmond en andere zeedorpen veel aardappels geteeld. De ‘duinpiepers’ waren altijd zeer gewild. Ze bleken ook minder vatbaar voor de aardappelziekte, die in 1845-1849 in West-Europa een voedselcrisis veroorzaakte.

Ten noorden van Egmond, bij de buurtschap Wimmenum, liggen de Wimmenummerduinen (ca. 400 ha). In 1679 werd deze zgn. ‘heerlijkheid’ gekocht door Jan Six, een rijke Amsterdamse regent. Hij was ook beschermheer van Vondel en Rembrandt. De familie Six gebruikte het terrein om er op konijnen te jagen. In de 19e eeuw kregen de dorpelingen toestemming om ‘duinlandjes’ te gebruiken voor aardappelteelt. De familie Six verkocht het gebied in 1992 aan het PWN (Waterleidingbedrijf Noord-Holland (https://www.pwn.nl/).

Sindsdien zijn de Wimmenummerduinen onderdeel van het Noord-Hollands duinreservaat. Omdat het domein zo lang privébezit was, is hier geen (naald)bos aangeplant. Kenmerken van het oorspronkelijke, unieke zeedorpenlandschap zijn hier nog aanwezig: open duinen, zandverstuivingen, een specifieke vegetatie en ca. 340 – oude en nieuwe – uitgegraven duinlandjes. Ik zag een foto van zo’n duinlandje in het boek Captured landscape: the paradox of the enclosed garden (Kate Baker, 2012) en dacht: dat wil ik zien! Ik kwam in een vredige duinoase, bezaaid met voorbeelden van oer-Hollandse omsloten tuinen. In de verte hoorde ik de zee. (https://duinlandjesverenigingdenoord.nl/).

Op een van de foto’s is op de achtergrond een groot huis te zien. Het is het voormalige koloniehuis Zwartendijk (1910), waar begin 20e eeuw arme en ziekelijke stadskinderen ‘s zomers een tijdje konden aansterken. Google op: “(kinder)vakantiekolonies”.

[Tekst + albumfoto’s zijn voor het eerst gepubliceerd op 11 mei 2020, correctie op 9 maart 2021; extra foto’s zijn later toegevoegd]

 

Albumfoto’s:

 

Extra foto’s

.