architectuur

trefwoord: leven en dood

Locatie: Begraafplaats De Nieuwe Ooster, Kruislaan 126. Bezocht: 19-10-2017.

Met zijn afstudeerproject – een model voor een islamitische begraafplaats – viel architect Furkan Köse meteen in de prijzen (Archiprix NL 2005). Daarop voortbouwend ontwierp hij met zijn bureau PUUR (http://www.puuur.nl/) een islamitisch uitvaartpaviljoen op de Amsterdamse begraafplaats De Nieuwe Ooster. Het paviljoen werd in 2012 geopend.

Het gebouwtje oogt als een langwerpige, gesloten doos. Maar Köse bedacht een ingenieuze ingreep. De lange gevels maken aan één kant een hoek naar binnen. Aan de voorzijde ontstond daardoor een overdekte entree. Aan de achterzijde is er een kleine, dakloze patio. Door draaiing van de gevels werden ze bovendien georiënteerd op het zuidoosten. In Nederland is dat de richting van het gebed naar Mekka. In het gebouw is een aula, tevens gebedsruimte, en er zijn ruimtes voor rituele wassing en voor de traditionele wassing van de overledene. 

Köse zoekt nadrukkelijk de verbinding tussen oosterse en westerse architectuur. Een bevriende kunstenaar, Rem Posthuma, ontwierp voor de voorgevel een prachtig reliëf met stermotieven. Een gevelmozaïek van Nederlandse makelij, maar duidelijk verwijzend naar geometrische patronen die in de islam als decoratie worden gebruikt. Het mozaïek bevat veel stervormige figuren, o.a. de vijfpuntige ster of pentagram. De vijf punten kunnen hier gezien worden als een verwijzing naar de vijf pilaren van de islam.

In zijn ontwerp stelt Furkan Köse het hortus conclusus concept voorop:

De hortus conclusus speelt een belangrijke rol in de islamitische architectuur, als een herinnering aan het paradijs’ […] ‘Maar het mooie is dat de besloten tuin op precies dezelfde wijze ook voorkomt in de christelijke bouwkunst’. (Hulsman, B. (2005, 3 juni). Islamitische Architectuur moet moderner. NRC. Artikel)

De middeleeuwse hortus conclusus is te beschouwen als de Westerse versie van de oude Perzische en latere islamitische paradijstuinen. Köse’s mini-patio, met daarin slechts een enkele olijfboom, maakt diezelfde symboliek zichtbaar, in een nieuwe vorm. Binnen, vanuit de aangrenzende ruimte voor de dodenwassing, heeft de overledene een denkbeeldig uitzicht op het paradijs.

Albumfoto’s

 

 

.